Stedenbouwkundige handhaving: preventie, vaststelling, sanctie/straf en herstel

Op 1 april 2026 treedt het Kaderdecreet Vlaamse Handhaving van 14 juli 2023 in werking. Met dit Kaderdecreet wordt gestreefd naar een stroomlijning van de bestuurlijke handhaving in Vlaanderen. Het oude, gekende regime heeft dus nog een klein half jaar te gaan. Met deze nieuwsbrief worden de hoofdpunten van het oude, gekende regime voor wat betreft stedenbouwkundige handhaving nog een laatste keer in kaart gebracht, aangezien uit de praktijk blijkt dat de laatste tijd sterk wordt ingezet op handhaving.

*****

PREVENTIE

U ontvangt een aanmaning waarin u wordt verzocht om een einde te stellen aan het misdrijf/de inbreuk, de gevolgen ervan ongedaan te maken of herhaling te voorkomen. In concreto wordt voorgesteld een regularisatievergunning te bekomen (indien mogelijk!), de toestand in de oorspronkelijke staat te herstellen of een minnelijke schikking te bekomen.

Indien geen tijdig gevolg wordt gegeven aan de aanmaning, zal het misdrijf/de inbreuk “formeel” worden vastgesteld.

VASTSTELLING

Een misdrijf wordt vastgesteld in een proces-verbaal. Dit proces-verbaal wordt overgemaakt aan het Openbaar Ministerie.

Een inbreuk wordt vastgesteld in een verslag van vaststelling. Dit verslag wordt overgemaakt aan de gewestelijke entiteit.

SANCTIE/STRAF (“u zal boeten voor uw zonden”)

Een misdrijf:

• Gevangenisstraf en/of geldboete opgelegd door de strafrechter (vordering parket).

• In geval van seponering door het parket (bv. wegens niet ernstig genoeg): een alternatieve bestuurlijke geldboete opgelegd door de gewestelijke entiteit. De hoogte van de boete moet zijn afgestemd op de ernst van het misdrijf, de frequentie ervan en de omstandigheden waaronder het is gepleegd.

Een inbreuk:

• Een exclusieve bestuurlijke geldboete opgelegd door de gewestelijke entiteit

HERSTEL (“u zal de goede ruimtelijke ordening herstellen”)

Een misdrijf:

• Herstelvordering indienen bij het Openbaar Ministerie, zodat uiteindelijk de strafrechter zal oordelen. De strafrechter kan naast de straf (gevangenisstraf en/of boete), ambtshalve of op verzoek, ook het herstel vorderen.

• Herstelvordering indienen bij de burgerlijke rechter.

• In geval er niet wordt gedagvaard voor de straf- of burgerlijke rechter: bestuurlijke herstelmaatregelen in de vorm van bestuursdwang of last onder dwangsom. Ook een minnelijke schikking behoort tot de mogelijkheden (als alternatief).

Een inbreuk:

• Herstelvordering indienen bij de burgerlijke rechter d.m.v. dagvaarding.

• In geval er niet wordt gedagvaard voor de burgerlijke rechter: bestuurlijke herstelmaatregelen in de vorm van bestuursdwang of last onder dwangsom. Ook een minnelijke schikking behoort tot de mogelijkheden (als alternatief).

Contacteer ons gerust bij verdere vragen.