Eén van de krachtlijnen van het Omgevingsvergunningsdecreet bestaat erin dat beslissingen over vergunningsaanvragen moeten worden genomen binnen strikte termijnen. Soms is een omgevingsvergunning gekoppeld aan een wegenisdossier en is er daartegen een apart (wegenis)beroep mogelijk. Het zgn. wegenisberoep strooit heel wat roet in het eten: wanneer een wegenisberoep bij de Vlaamse minister wordt ingediend, wordt de gehele vergunningsprocedure – in essentie voor onbepaalde tijd – vertraagd.

“Eenvoudig en snel” en “de bevoegde overheid heeft een (zeer) beperkte beoordelingsbevoegdheid”. Zo klinkt de aktename van een melding haast als een formaliteit. De Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVb) denkt daar toch anders over: Een deugdelijke beoordeling door het lokaal bestuur inzake de verenigbaarheid van de gemelde activiteiten met de geldende stedenbouwkundige voorschriften is noodzakelijk.

In de loop der jaren werden steeds meer afwijkingsmogelijkheden voorzien in titel IV, hoofdstuk IV van de VCRO om handelingen te kunnen toelaten die niet in overeenstemming zijn met de geldende stedenbouwkundige voorschriften. Artikel 4.4.1 van de VCRO handelt over “beperkte afwijkingen”, maar wat zijn nu precies beperkte afwijkingen?

Op 14 juli 2025 keurde de Vlaamse Regering de conceptnota voor het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) goed. Hiermee is de eerste officiële stap gezet richting een volwaardig en definitief BRV. In essentie bevat de goedgekeurde conceptnota krachtlijnen voor het BRV. Het BRV zal uiteindelijk bestaat uit een strategische visie en meerdere beleidskaders. De conceptnota ligt ter inzage voor het publiek van 9 september tot en met 14 november 2025.

In de loop der jaren werden steeds meer afwijkingsmogelijkheden voorzien in titel IV, hoofdstuk IV van de VCRO om handelingen te kunnen toelaten die niet in overeenstemming zijn met de geldende stedenbouwkundige voorschriften. Om toepassing te kunnen maken van één van deze afwijkingsmogelijkheden, moet in het aanvraagdossier een “gemotiveerd verzoek” worden opgenomen.

De handhaving in het omgevingsrecht is in principe een taak van de daartoe bevoegde overheden. In de praktijk moet echter worden vastgesteld dat de bevoegde overheden ook keuzes (moeten) maken in functie van beschikbare tijd en middelen. Heel wat inbreuken en misdrijven in het omgevingsrecht blijven hierdoor ongestraft (of krijgen zelfs geen opvolging).

Zeer vaak krijgen wij nog de vraag wanneer de functiewijziging van een agrarische bedrijfswoning naar een zonevreemde woning precies aangevraagd en vergund moet worden. Heel wat notarissen en makelaars, maar ook kopers en verkopers, hebben onvoldoende oog voor de cruciale timing.

Het GRUP “Nelissen Steenfabrieken NV” wil de verdere ontwikkeling van het historisch gegroeid bedrijf te Lanaken (Limburg) mogelijk maken. Het doel is nobel: meer rechtszekerheid voor de uitbreiding en het toekomstig functioneren van het bedrijf, zowel op korte als lange termijn. De Raad van State (RvS) oordeelt in zijn arrest van 18 juni 2025 dat de wetenschappelijke deugdelijkheid van de beoordeling van de gevolgen van de stikstofdepositie door het betrokken RUP niet wordt aangetoond.

In een recent cassatiearrest van 26 mei 2025 stelt de Raad van State de puntjes op de “i” wat betreft de toepasselijkheid van de afwijkingsmogelijkheid in artikel 4.4.9/1 van de VCRO. Dit betreft de mogelijkheid om af te wijken van BPA’s die ouder zijn dan 15 jaar. Voormeld arrest zal in de vergunningenpraktijk zeer belangrijke, en verregaande gevolgen hebben.

Bij arrest van 26 maart 2024 stelde de Raad van State (RvS) een prejudiciële vraag aan het Hof Van Justitie (HvJ) over de interpretatie van de ‘no conflict of interest’-regel in MER-screeningsplichte projecten. In een arrest van 8 mei 2025 brengt het HvJ eindelijk duidelijkheid.

Heel vaak worden de zonevreemde basisrechten en de zonevreemde functiewijzigingen aangeduid als boosdoener voor de ruimtelijke wanorde. Ook gaan er stemmen op dat de zonevreemde basisrechten en de mogelijke zonevreemde functiewijzigingen de realisatie van de Vlaamse bouwshift zouden hypothekeren. Een zonevreemde functiewijziging kan ook een opportuniteit zijn om zowel bestaande bebouwing als bestaane verharding in het agrarisch gebied terug te dringen.

Met een arrest van 3 april 2025, nr. 53/2025 verwerpt het Grondwettelijk Hof (GwH) de beroepen tegen het decreet van het Vlaamse Gewest van 26 mei 2023 tot wijziging van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening van 15 mei 2009, wat de woonreservegebieden betreft (Decreet Woonreservegebieden).

De zonevreemde functiewijziging in het agrarisch gebied blijft bijzonder actueel in de Vlaamse ruimtelijke context. De mogelijkheid om een zonevreemde functiewijziging door te voeren en vervolgens zonevreemde basisrechten toe te passen, zijn enerzijds onderhevig aan (ernstige) kritiek, maar blijken anderzijds ook een maatschappelijke noodzaak (en realiteit) te weerspiegelen.

In principe zijn (1) het college van burgemeester en schepenen, (2) de deputatie of (3) de Vlaamse Regering of de gewestelijke omgevingsambtenaar bevoegd om kennis te nemen van en te oordelen over vergunningsaanvragen. Hierop bestaat 1 uitzondering: ook de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVb) kan sinds 2021 overgaan tot de weigering van de vergunningsaanvraag.

In onze vorige nieuwsbrief gingen wij dieper in op de bevoegdheidsuitbreiding van de RvVb. Daar komt nu radicaal een einde aan door het vernietigingsarrest van het Grondwettelijk Hof (GwH) dd. 13 februari 2025.

De Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVb) is sinds 31 december 2024 ook bevoegd voor beroepen tegen besluiten tot definitieve vaststelling van (1) ruimtelijke uitvoeringsplannen en (2) stedenbouwkundige verordeningen en (3) definitieve voorkeursbesluiten en projectbesluiten inzake complexe projecten.

In een recent cassatiearrest zet de Raad van State (RvS) de puntjes op de ‘i’ wat betreft de devolutieve werking van het administratief (omgevings)beroep. Meer in het bijzonder oordeelt de RvS dat een vergunningverlenende overheid in laatste aanleg over dezelfde bevoegdheid als de vergunningverlenende overheid in eerste aanleg beschikt om afwijkingen op een gemeentelijke stedenbouwkundige verordening toe te staan (zie RvS 14 november 2024, nr. 261.346, ‘NV Delia’).

Artikel 4.4.8/2 van de VCRO maakt het mogelijk om in gebieden met een gebiedsaanduiding die tot de categorie `landbouw' behoren, één stal voor weidedieren op te richten die geen betrekking heeft op een effectief beroepslandbouwbedrijf, in zoverre er geen bestaande stallingsmogelijkheden zijn. De stal moet volledig worden opgericht binnen een straal van vijftig meter van een hoofdzakelijk vergunde of vergund geachte residentiële woning of bedrijfswoning. Daarenboven heeft de stal een maximale kroonlijsthoogte van 3,5 meter en een maximale vloeroppervlakte van 120 vierkante meter per hectare graasland, met een absoluut maximum van 200 vierkante meter.

In vele aanvraagdossiers ontstaan er tussen de vergunningsaanvrager, de vergunningverlenende overheid en eventuele derde-belanghebbenden discussies over de kwalificatie van een nieuwe weg. Wanneer is er al dan niet sprake van een nieuwe gemeenteweg? Wanneer is er sprake van een private wegenis? In een recent arrest van 5 december 2024 boog de Raad voor Vergunningsbetwistingen  zich over dit vraagstuk.

Artikel 90bis van het Bosdecreet bepaalt dat ontbossing verboden is, tenzij mits het bekomen van een omgevingsvergunning. In sommige gevallen kan er meteen een omgevingsvergunning voor ontbossing of voor het verkavelen van gronden voor geheel of gedeeltelijk beboste terreinen worden aangevraagd. In sommige andere gevallen moet er eerst een zgn. ontheffing van het verbod op ontbossing worden bekomen, en kan er pas later een omgevingsvergunning worden aangevraagd.