Handhaving in het omgevingsrecht en het initiatief door de burger

De handhaving in het omgevingsrecht is in principe een taak van de daartoe bevoegde overheden. In de praktijk moet echter worden vastgesteld dat de bevoegde overheden ook keuzes (moeten) maken in functie van beschikbare tijd en middelen. Heel wat inbreuken en misdrijven in het omgevingsrecht blijven hierdoor ongestraft (of krijgen zelfs geen opvolging).

*****

Niettegenstaande herhaalde verzoeken tot opmaak van een proces-verbaal, verzoeken tot bestuurlijke maatregelen, verzoeken tot strafrechtelijke handhaving,... krijgen burgers vaak te horen dat ze zich beter tot de burgerlijke rechtbank wenden om een bepaalde situatie te (proberen) remediëren.

Vaak vinden burgers bepaalde inbreuken en misdrijven in het omgevingsrecht onaanvaardbaar en streven ze zelf naar herstel via de burgerlijke rechtbank. De burgerlijke rechter moet zich meer en meer buigen over vorderingen met het oog op de afbraak van (een) niet- vergunde constructie(s) of de stopzetting van niet-vergunde activiteiten,...

Op een recente zitting - waarbij LAND Advocaten betrokken was - stelde een vrederechter dat de overheid de burger in essentie in de steek laat, waardoor de betrokken vrederechter meer en meer dossiers op zijn bord kreeg waarbij burgers via burgerlijke weg stedenbouwkundige en/of milieumisdrijven trachten te remediëren. De vaststelling is dan ook (helaas) dat het handhavingsinitiatief dreigt te verschuiven van overheid naar burger. 

De eisende partijen/handhavende burgers baseren hun vorderingen klassiek op de aansprakelijkheidsleer (fout/schade/oorzakelijk verband), dan wel overmatige burenhinder. De bewijslast ligt daarbij bij de eisende partij/handhavende burger.

De vraag rijst of we in de toekomst meer en meer burgerlijke procedures zullen krijgen met het oog op handhaving. Wij vrezen van wel, hoewel handhaving in beginsel in de eerste plaats toekomt aan de daartoe bevoegde overheden.